Son yıllarda yapay zeka (AI) dünyası hızla değişiyor. Teknoloji ilerledikçe yeni terimler de ortaya çıkıyor: Üretken AI (Gen AI), AI Ajanı (AI Agent) ve Agentic AI. Bu kavramlar birbirine bağlı olsa da aynı şey değiller. Gelin, aralarındaki farkları sade ve net şekilde açıklayalım.
1. Temel: Üretken Yapay Zeka (Gen AI)
Üretken AI, adından da anlaşılacağı üzere yeni içerik üreten yapay zeka türüdür. Metin, görsel, kod, ses veya video üretir. Büyük veri setleriyle eğitilmiş büyük dil modelleri (LLM’ler) veya difüzyon modelleri gibi temel modeller kullanır.Örneğin ChatGPT, Gemini, DALL·E, Midjourney gibi. Yaratıcı ve üretkendir, ancak pasiftir: kendiliğinden harekete geçmez; bir komut bekler. Gen AI, verdiğiniz girdiye (prompt) göre akıllı ve özgün çıktı üretir.
2. Eylem: AI Ajanı (AI Agent)
AI Ajanı, belirli bir görevi yerine getiren sistemdir. Hedefler doğrultusunda çevresiyle etkileşir; kararlar alır; araçları (API’ler, yazılımlar, internet) kullanır. Genellikle bir üretken model kullanılır, bunun üzerine planlama ve eylem katmanları eklenir. Örneğin Gen AI’dan: “Roma’ya en ucuz uçak bileti nasıl bulunur?” açıklama/metin alırsınız. AI Ajanı’na: “Haftaya Roma’ya en ucuz bileti al.” — ajan fiyatları tarar, karşılaştırır, satın alabilir. AI Ajanı, dünyayla aktif şekilde etkileşime giren ve görevleri tamamlayan uygulayıcıdır.
3. Otonomi: Agentic AI
Agentic AI daha ileri düzey bir kavramdır. Burada ajan proaktif, özerk davranır. Verilen hedefi alır; alt görevlere böler; strateji kurar; uygular; sonuçları değerlendirir; gerekirse kendi planını düzeltir. Kendi başına görev üretebilir, birden fazla alt ajanı koordine edebilir (ör. araştırma, üretim, değerlendirme ajanları).
- AI Ajanı: “E-posta kutumdaki 50 okunmamış maili özetle.” (kesin görev)
- Agentic AI: “Satışlarımı artır.” (genel hedef)
Agentic AI, Veri analizi yapar, pazar araştırması yürütür, kişiselleştirilmiş kampanyalar oluşturur, performansı ölçer ve stratejiyi iteratif olarak iyileştirir. Agentic AI, sadece verilen adımları izleyen değil; kendi yolunu seçen, öğrenen ve uyum sağlayan otonom bir yapay zekadır.
Sonuç olarak; Gen AI bize içerik oluşturma yeteneği verir; AI ajanları bu yeteneği görev tamamlama için kullanır; agentic sistemler ise iş süreçlerini otonom şekilde yürütüp stratejik ortak haline gelebilir.
